ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ


ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ  ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ
 More about author: 
First name:  ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ
Last name:  ΧΑΡΑΛΑΜΠΑΚΗΣ
Projects: 

Από το πλήθος των δημοσιευμάτων του, 450 συνολικά, ξεχωρίζουν οι μελέτες: «Zum Sprachverfall in der griechischen Antike» (Για τη γλωσσική παρακμή στην Ελληνική αρχαιότητα), «A critical evaluation of some Modern Greek Dictionaries», «A case of whistled speech from Greece» Modern Greek archaisms reconsidered, Language learning as a key to other cultures, «Neohellenic: The present state», in Greek. A language in evolution. Essays in honour of Antonios N. Jannaris, Edited by Chrys C. Caragounis, Hildesheim - Zürich - New York 2010: Georg Olms Verlag, pp. 269 - 292, κ.ά. «To Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας», Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, 89 Β΄, 2014, 178-200. «Η εξουσία της γλώσσας και η γλώσσα της εξουσίας», Γλωσσολογία, 23, 2015, 3-12. «Οι ετυμολογικές προτάσεις του Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών», στον τόμο: Χρ. Τζιτζιλής & Γ. Παπαναστασίου (επιμ.), Ελληνική ετυμολογία. Greek Etymology, στη σειρά: Ελληνική Γλώσσα: Συγχρονία και διαχρονία, τόμος 1, Θεσσαλονίκη 2017: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών (Ίδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη), 260-293. «Το Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών ως κειμενικό σώμα», στον τόμο: Όψεις της Σωματοκειμενικής Γλωσσολογίας: Αρχές, εφαρμογές, προκλήσεις. Δελτίον Επιστημονικής Ορολογίας και Νεολογισμών (της Ακαδημίας Αθηνών), 14, 2017, 287-310.

Έχει μελετήσει τη γλώσσα και το ύφος δεκάδων λογοτεχνών, όπως των: Γεωργίου Δροσίνη, Οδυσσέα Ελύτη, Νίκου Καζαντζάκη, Γιώργη Κρόκου, Γιάννη Μακρυγιάννη, Αντώνη Μακρυδημήτρη, Παύλου Μάτεσι, Βασίλη Μιχαηλίδη, Μαριάννας Ντελαμότ, Κωστή Παλαμά, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, Μανόλη Πρατικάκη, Ευρυδίκης Περικλέους-Παπαδοπούλου, Παντελή Πρεβελάκη, Κωνσταντίνου Τσάτσου, Κωστή Φραγκούλη, Κυριάκου Χαραλαμπίδη, Στυλιανού Χαρκιανάκη.

Από τα βιβλία του αξίζει να αναφερθούν: Νεοελληνικός λόγος. Μελέτες για τη γλώσσα, τη λογοτεχνία και το ύφος, Γλώσσα και εκπαίδευση. Θέματα διδασκαλίας της νεοελληνικής γλώσσας, Γλωσσαλγήματα. Έρευνες για την Ελληνική γλώσσα, Γλωσσική και λογοτεχνική κριτική, Κρητολογικά μελετήματα: Γλώσσα, Λογοτεχνία Πολιτισμός κ.ά.

Επιμελήθηκε τη μετάφραση των βιβλίων: H. Tonnet, «Histoire du Grec Moderne» (Ιστορία της νέας Ελληνικής γλώσσας), Fr. Adrados, «Historia de la Lengua Griega. De los origenes a nuestros días» (Ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Από τις απαρχές ως τις μέρες μας), Hans Eideneier, Von Rhapsodie zu Rap. Aspekte der griechischen Sprachgeschichte von Homer bis heute (Όψεις της Ιστορίας της ελληνικής γλώσσας. Από τον Όμηρο έως σήμερα, από τη ραψωδία στο ραπ), N. Chomsky, On the nature and language (Για τη φύση και τη γλώσσα).

Έχει επιβλέψει έντεκα διδακτορικές διατριβές, οι οποίες έχουν ολοκληρωθεί και δημοσιευτεί και έχει λάβει μέρος σε περισσότερα από 220 ελληνικά και διεθνή συνέδρια. Ανήκε ή ανήκει στην εκδοτική Επιτροπή 16 περιοδικών, όπως: «Γλωσσολογία», «Δελτίο Eκπαιδευτικής Aρθρογραφίας», «Dictio», «Ελλωτία», «Επιστήμες Αγωγής», «Εφαρμοσμένη Παιδαγωγική», «Journal of Greek Linguistics», «Κρητική Εστία», «Μαντατοφόρος», «Νέα Παιδεία», «Παρνασσός». Από το 2011 συγκαταλέγεται στο Scientifc Board Members του περιοδικού «Civitas Gentium». Από το 2015 είναι μέλος του Editorial Board του περιοδικού «Scandinavian Journal of Byzantine and Modern Greek Studies» (SJBMGS). Από το 2019 είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του νέου περιοδικού Κυπριακή Εστία και τακτικός συνεργάτης του νέου ηλεκτρονικού περιοδικού Χάρτης-Μηνιαίο περιοδικό Λόγου και Τέχνης, https://www.hartismag.gr/ Είναι μέλος 17 ξένων και ελληνικών επιστημονικών εταιρειών.


Address: 

Ευρυδίκης 6,
19002 Παιανία, Αττικής


Date of birth:  1948
Birth place:  Ανατολή – Ιεράπετρας, Κρήτη
Abstract title:  «To Χρηστικό Λεξικό της Νεοελληνικής Γλώσσας», Πρακτικά της Ακαδημίας Αθηνών, 89 Β΄, 2014, σ. 199
Abstract text: 

Κανένα λεξικό δεν μπορεί να καλύψει απολύτως τους στόχους που θέτουν εξαρχής οι συντάκτες του. Όλοι σχεδόν οι επαγγελματίες λεξικογράφοι έχουν την αίσθηση ότι περπατούν σε κινούμενη άμμο και κινδυνεύουν ανά πάσα στιγμή να βουλιάξουν. Η σύνταξη ενός λεξικού δεν ολοκληρώνεται στην ουσία ποτέ, αφού η γλώσσα εξελίσσεται και εμπλουτίζεται διαρκώς με νέα στοιχεία. (Προλάβαμε την τελευταία στιγμή και προσθέσαμε το ακρωνύμιο ΝΕΡΙΤ [το οποίο τελικά καταργήθηκε], όχι όμως τον ΕΝΦΙΑ). Όλα τα λεξικά είναι, κατά κάποιο τρόπο, «έργα σε εξέλιξη», αφού ο λεξικογράφος στοχεύει μονίμως σε κινούμενο στόχο. «Άγριες φοράδες» αποκάλεσε ο Νίκος Καζαντζάκης τις λέξεις και δεν μπορείς να τις δαμάσεις εύκολα. Είναι σαν τα άλογα του Διομήδη οι λέξεις. Όποιος διαβάσει το βιβλίο του κορυφαίου γερμανού λεξικογράφου Günther Drosdowski, Die Leiden des Wörterbuchmachers. Bekenntnisse eines Verdammten (Dudenverlag, Mannheim,1992), Τα πάθη του λεξικογράφου. Ομολογίες ενός καταραμένου, που παραπέμπει στα «Πάθη του νεαρού Βέρθερου» του Γκαίτε (W. Goethe, Die Leiden des jungen Werther, 1774), θα καταλάβει τα βάσανα και τα μαρτύρια του συντάκτη ενός λεξικού.

Παρά το πλήθος των καινοτομιών που παρουσιάζει το Χρηστικό Λεξικό, δεν μπορεί να είναι «τέλειο», και αυτό ισχύει γενικά για κάθε ανθρώπινο έργο. Όπως συνήθως συμβαίνει με όλα τα επιστημονικά έργα, και ιδίως τα λεξικά, η δεύτερη έκδοση θα είναι πληρέστερη. Οι υποδείξεις των ειδικών επιστημόνων και των καλοπροαίρετων αναγνωστών θα αξιοποιηθούν καταλλήλως.

Το λεξικό, όταν σχεδιαστεί σωστά, αποτελεί βασική πηγή για τη γλωσσική ενημερότητα (language awareness), τη συνειδητοποίηση των μηχανισμών λειτουργίας της γλώσσας και την ευαισθητοποίηση του χρήστη ως προς την ποιότητα του λόγου. Το λεξικό ως κειμενική ροή συμβάλλει στην ολιστική κειμενοκεντρική θεώρηση της γλώσσας και ιδιαίτερα στην κριτική γλωσσική ενημερότητα. Το Χρηστικό Λεξικό μπορεί να αξιοποιηθεί επωφελώς για την αποτελεσματική διδασκαλία της Ελληνικής ως πρώτης και δεύτερης γλώσσας. Παρουσιάζει ένα εντυπωσιακά πολύμορφο και πολύχρωμο μωσαϊκό της γλώσσας μας το οποίο απαρτίζεται από τρία εκατομμύρια λέξεις-ψηφίδες.

Μακάρι να μπορούσαν πολλοί να διάβαζαν το λεξικό όπως διαβάζουν και απολαμβάνουν μια ωραία ποιητική συλλογή, γιατί το λεξικό αποκαλύπτει ένα μέρος από το μεγάλο, θαυμαστό και ανεξάντλητο «ποίημα» της γλώσσας μας και του πολιτισμού μας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι γλώσσα και πολιτισμός είναι αλληλένδετες έννοιες. Το Λεξικό είναι η «ζωντανή διαιώνιση του είναι μας», για να χρησιμοποιήσω ένα στίχο του Πάμπλο Νερούντα από το περίφημο ποίημά του «Ωδή στο Λεξικό» (1945).


Awards: 

   (επιλογή, από το 2011 κ. ε.):

    Το 2011 ο Σύνδεσμος Κρητών Επιστημόνων τον βράβευσε για τη συνολική προσφορά του στην επιστήμη και την κοινωνία.

   Το 2013 εκλέχτηκε ισόβιο μέλος του Πολυμελούς Συμβουλίου της Ριζαρείου Εκκλησιαστικής Σχολής (Ριζάρειο Ίδρυμα).

   Το 2015 η Ιερά Επαρχιακή Σύνοδος της Εκκλησίας Κρήτης (Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως) του απένειμε την ύψιστη διάκρισή της, το παράσημο του Τιμίου Σταυρού του Αποστόλου των Εθνών Παύλου, Ιδρυτού της Εκκλησίας της Κρήτης, και του Αποστόλου Τίτου, πρώτου Επισκόπου Κρήτης με σχετικό πάπυρο.

   Το 2015 το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου του απένειμε το εγχάρακτο μετάλλιό του.

   Το 2015 η Εταιρεία Συγγραφέων του απένειμε το Bραβείο Πολιτισμού Δαίδαλος για την εξαιρετική προσφορά του στα Ελληνικά Γράμματα με αφορμή την έκδοση του Χρηστικού Λεξικού της Νεοελληνικής Γλώσσας της Ακαδημίας Αθηνών.

   Το 2016 το Ελληνικό Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Παιδαγωγικής και Εκπαίδευσης του απένειμε το «Αριστείον Ανθρωπισμού, Παιδείας και Πολιτισμού» «ως πολλοστημόριον αναγνώρισης και τιμής για την προσφορά του στις παρεζευγμένες αξίες του Ανθρωπισμού, της Παιδείας και του Πολιτισμού στην Ελλάδα και πέραν αυτής».

   Το 2017 αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.

   Το 2018 αναγορεύτηκε Επίτιμος Καθηγητής του Τμήματος Κλασικής Φιλολογίας και Νεοελληνικών Σπουδών της Σχολής Ξένων Γλωσσών και Φιλολογιών του Πανεπιστημίου του Βουκουρεστίου.

   Το 2018 Το Διοικητικό Συμβούλιο του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Συλλόγου Το Σπίτι της Ευρώπης «Βύρων» του απένειμε ομόφωνα τον Ευρωπαϊκό Έπαινο «για τη γενικότερη συμβολή του στην πραγμάτωση της Ευρωπαϊκής Ιδέας»

   Το 2018 ο Πάπας και Πατριάρχης Αλεξανδρείας και Πάσης Αφρικής κ. κ. Θεόδωρος ο Β΄ του απένειμε σε ειδική τελετή στον Ιερό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου στην Αλεξάνδρεια το οφίκιο του Άρχοντος Διδασκάλου του Γένους.

   Το 2019 ο ιστορικός Σύλλογος Ρεθυμνίων Αττικής «Το Αρκάδι» του απένειμε το εγχάρακτο μετάλλιό του με Δίπλωμα τιμής και επαίνου «για την προσφορά του στη διάσωση και διατήρηση της κρητικής διαλέκτου».

   Το 2019 ο Δήμαρχος Λεμεσού του απένειμε το Αργυρό Μετάλλιο του Δήμου «για τη συμβολή του στις κυπρολογικές σπουδές».


E-mail:  ccharala@phil.uoa.gr